اقامت بشردوستانه نوعی اجازه اقامت استثنایی است که تنها به افرادی که در قوانین مربوطه ذکر شده‌اند، اعطا می‌شود. این اجازه اقامت توسط مراجع صلاحیت‌دار به خارجی‌هایی که شرایط لازم را دارند، داده می‌شود. در ادامه، شرایط دریافت این اقامت، نحوه درخواست و راه‌های اعتراض در صورت رد درخواست یا لغو آن به طور مفصل توضیح داده می‌شود.
اقامت بشردوستانه چیست؟
اقامت بشردوستانه نوعی اجازه اقامت استثنایی است که طبق قانون شماره ۶۴۵۸ به خارجی‌هایی که به دلایل انسانی نیاز به ماندن در ترکیه دارند، اعطا می‌شود. برای بهره‌مندی از این نوع اقامت، موارد مطرح شده در درخواست باید منطبق با یکی از شرایط استثنایی ذکر شده در ماده ۴۶ قانون مهاجرت باشد.
انواع دیگر اجازه اقامت که خارجی‌ها می‌توانند برای آنها اقدام کنند شامل:
- اقامت کوتاه‌مدت
- اقامت بلندمدت
- اقامت دانشجویی
- اقامت خانوادگی
اقامت بشردوستانه یک نوع استثنایی از اجازه اقامت محسوب می‌شود.
موارد اعطای اقامت بشردوستانه
۱. مصلحت عالی کودک:
– در مواردی که منافع عالی کودک ایجاب کند
– این نوع اقامت می‌تواند به والدین کودک نیز اعطا شود
– مثال:
والدین کودکانی که نیاز به درمان در ترکیه دارند و یا کودکانی که مادر خارجی دارند؛ ولی خود تبعه ترکیه هستند و می‌خواهند تحصیلات خود را در ترکیه ادامه دهند
۲. عدم امکان خروج از ترکیه:
– وقتی که خروج فرد از ترکیه عملاً یا قانوناً ممکن نباشد
– حتی اگر حکم اخراج صادر شده باشد؛ ولی اجرای آن ممکن نباشد
۳. عدم امکان صدور حکم اخراج:
– برای افرادی که در صورت اخراج: ممکن است در کشور مبدأ با مجازات اعدام، شکنجه یا رفتارهای غیرانسانی مواجه شوند مشکلات شدید سلامتی دارند
- برای افرادی که قربانی قاچاق انسان و یا قربانی خشونت هستند
۴. اعتراض قضایی به تصمیم اخراج:
– اگر فرد ظرف ۷ روز از تاریخ ابلاغ حکم اخراج به دادگاه اداری شکایت کند
– در این مدت اجرای حکم اخراج متوقف می‌شود
شرایط مهم برای درخواست اقامت بشردوستانه:
– ناتوانی از استفاده از سایر انواع اجازه اقامت
– ارائه دلایل محکم و مستند در درخواست
– توصیه می‌شود برای این نوع درخواست از کمک حقوقی وکیل متخصص استفاده شود
نکته: در صورت رفع موانع اخراج، اجازه اقامت بشردوستانه ممکن است لغو شود.
اعتراض به تصمیمات اخراج از طریق مراجع قضایی
تصمیم اخراج همراه با دلایل باید به فرد خارجی، نماینده قانونی یا وکیل وی ابلاغ شود. شخص مربوطه می‌تواند حداکثر ظرف ۷ روز از تاریخ ابلاغ به دادگاه اداری مراجعه و درخواست ابطال حکم اخراج را تقدیم کند. با طرح دعوی علیه حکم اخراج، اجرای آن به طور خودکار متوقف می‌شود و در این مدت به فرد اجازه اقامت بشردوستانه اعطا می‌گردد.
طرح دعوی علیه تصمیم عدم‌پذیرش درخواست حمایت بین‌المللی
در موارد زیر تا پایان رسیدگی قضایی، اقامت بشردوستانه صادر می‌شود:
– اعتراض به تصمیم “عدم‌پذیرش” درخواست حمایت بین‌المللی به‌استثنای موارد رضایت شخصی یا موارد مندرج در بندهای ب، د و ک ماده ۵۴
– اعتراض به تصمیم درخواست حمایت بین‌المللی
- در حال طی مراحل انتقال به کشور سوم امن
اگر فرد از کشور اول پناهندگی یا کشور سوم امن به ترکیه وارد شده باشد:
– درخواست حمایت بین‌المللی او رد می‌شود
– اما تا زمان تکمیل فرایند بازگشت، اجازه ماندن در ترکیه را دارد
– در این مدت ممکن است به او اقامت بشردوستانه اعطا شود
عدم امکان دریافت سایر انواع اقامت
در شرایط زیر ممکن است اقامت بشردوستانه صادر شود:
- دلایل فوری
- منافع ملی ترکیه
- نظم عمومی و امنیت ملی
- عدم امکان دریافت سایر انواع اجازه اقامت
شرایط فوق‌العاده
ماده 46/1-f قانون مهاجرت به “شرایط فوق‌العاده” اشاره کرده؛ اما تعریف مشخصی ارائه نکرده است. تصمیم‌گیری در این موارد به شرایط هر پرونده بستگی دارد.
مثال: اگر به دلیل وقایع کشور مبدأ، فرودگاه‌های مقصد آسیب‌دیده و تمام پروازها لغو شده باشد، ممکن است به فرد اقامت بشردوستانه اعطا شود.
شرایط اخذ اقامت بشردوستانه
۱. وجود یکی از شرایط استثنایی ذکر شده
۲. پرداخت هزینه‌های مربوطه به اداره مالیات
۳. تسلیم درخواست کتبی به اداره مهاجرت استان
۴. تأیید درخواست توسط اداره کل مهاجرت
پس از تکمیل شرایط فوق، متقاضی باید به اداره مهاجرت استان مراجعه کند. در صورت تأیید نهایی، اجازه اقامت بشردوستانه صادر می‌شود.
نکات مهم:
– شرایط این نوع اقامت با سایر انواع اقامت متفاوت است
– دارندگان این اقامت باید حداکثر ظرف ۲۰ روز کاری پس از صدور، در سیستم ثبت آدرس ثبت نام کنند
– مکان تقدیم درخواست: فقط به‌صورت حضوری در ادارات مهاجرت استان‌ها امکان‌پذیر است
– نحوه درخواست: فقط توسط خود فرد، نماینده قانونی یا وکیل وی قابل‌انجام است (درخواست اینترنتی پذیرفته نیست)
اقامت بشردوستانه – نحوه درخواست و شرایط
محل تقدیم درخواست:
درخواست اقامت بشردوستانه باید به‌صورت حضوری به اداره مهاجرت استانİl Göç İdaresi تحت‌نظر فرمانداری ارائه شود. پس از تأیید اداره کل مهاجرت، این اداره مجاز به صدور اجازه اقامت خواهد بود.
نکات مهم:
– فقط متقاضی، نماینده قانونی یا وکیل وی می‌توانند درخواست را ارائه دهند
– امکان ثبت درخواست به‌صورت اینترنتی وجود ندارد
مدارک موردنیاز:
۱. درخواست کتبی با امضای اصل (حاوی توضیحات دقیق دلایل درخواست)
۲. مدارک اثبات‌کننده (مثلاً برای موارد پزشکی، گواهی پزشکی معتبر ضروری است)
۳. فرم درخواست تکمیل شده
بیمه سلامت:
معمولاً برای این نوع اقامت نیازی به ارائه بیمه سلامت نیست، اما بهتر است با اداره مربوطه تأیید شود.
مدت اعتبار:
– معمولاً ۱ساله صادر می‌شود
– امکان تمدید بدون محدودیت زمانی وجود دارد
– پس از اصلاحات ۲۰۱۹، تعیین مدت به صلاحدید وزارت کشور واگذار شده است
مدت‌زمان رسیدگی:
– به طور متوسط ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد
– این مدت بسته به حجم کار اداره مهاجرت متغیر است
گواهی موقت Müracaat Belgesi:
– پس از ثبت درخواست، این گواهی صادر می‌شود
– اجازه ورود و خروج چندباره به ترکیه را می‌دهد (حداکثر ۱۵ روز بین هر خروج و ورود)
رد درخواست:
در موارد زیر ممکن است درخواست رد شود:
- عدم احراز شرایط
- نقص در مدارک
- عدم تطابق با موارد ذکر شده در ماده 46 YUKK
اعتراض به رد درخواست:
– مهلت اعتراض: ۶۰ روز از تاریخ ابلاغ
– مرجع اعتراض: ریاست اداره کل مهاجرت
– امکان طرح دعوی در دادگاه اداری نیز وجود دارد
اقامت خانوادگی برای همراهان:
همسر و فرزندان دارندگان این اقامت می‌توانند در شرایط زیر اقامت خانوادگی دریافت کنند:
– دارابودن شرایط مواد 34-37 YUKK
– مدت اقامت حامی باید حداقل ۱ سال باشد
– مدت اقامت خانوادگی حداکثر ۳ سال و کمتر از مدت اقامت حامی خواهد بود
دلیل جنگ و اجازه اقامت انسان‌دوستانه برای اوکراینی‌ها
در سال ۲۰۲۲، یک دستورالعمل عمومی منتشر شده است که بر اساس آن، به اوکراینی‌هایی که به دلیل جنگ اجازه اقامت انسان‌دوستانه داده می‌شود. به دلیل جنگ میان اوکراین و روسیه، هزاران اوکراینی به ترکیه آمده‌اند و اوکراینی‌های مقیم در ترکیه قادر به بازگشت به کشورشان نبوده‌اند. بر اساس این دستورالعمل، اداره‌های مهاجرت مقامات محلی تسهیلاتی را برای اوکراینی‌هایی که به دلیل جنگ نتوانسته‌اند به کشورشان بازگردند، فراهم می‌آورند.
در مورد اوکراینی‌هایی که با ویزای معافیت ویزا وارد ترکیه شده و در مدت‌زمان مقرر نتوانسته‌اند به کشورشان برگردند، به دلیل نقض ویزا، شناخته شده است که به آنها تخلفی صورت نمی‌گیرد و مجازاتی لحاظ نمی‌شود.
همچنین، به دلیل جنگ، درخواست‌های اقامت انسان‌دوستانه و اقامت توریستی بسیار آسان‌تر پذیرفته می‌شود؛ بنابراین، اوکراینی‌هایی که خواهان درخواست اقامت انسان‌دوستانه هستند، می‌توانند با پیروی از رویه ذکر شده در بالا، برای دریافت آن اقدام نمایند.
دلیل جنگ و اجازه اقامت انسان‌دوستانه برای روس‌ها
برای اتباع روس، عموماً به دلیل جنگ، اجازه اقامت انسان‌دوستانه صادر نمی‌شود. اما در عمل، مشاهده شده است که این افراد به‌راحتی می‌توانند برای اجازه اقامت توریستی اقدام کنند؛ بنابراین، برای اتباع روسیه، به‌جای درخواست اقامت انسان‌دوستانه، درخواست اقامت توریستی توصیه می‌شود.
اتباع افغان و اجازه اقامت انسان‌دوستانه
در عمل، برای اتباع افغان، پناهگاه موقت در نظر گرفته می‌شود. در درخواست پناهگاه موقت، فرد باید شخصاً به اداره مهاجرت مراجعه کند و درخواست خود را ارائه دهد. درخواست‌های وکالتی پذیرفته نمی‌شود.
نتیجه‌گیری
اجازه اقامت انسان‌دوستانه، فرایندی نسبتاً پیچیده است و شامل جزئیات زیادی در زمینه اداری است. به همین دلیل، خطا در مراحل درخواست و تمدید اجازه اقامت، منجر به رد درخواست اقامت و اخراج فرد می‌شود. در این زمینه، بهره‌گیری از وکلای مهاجرت مجرب برای اطمینان از نتیجه مثبت سریع درخواست‌های اقامت انسان‌دوستانه بسیار اهمیت دارد.
