با سرعت گرفتن تحولات فناورانه، احساساتی چون هیجان و نگرانی همزمان تجربه میشوند. دو پژوهش موسسه Ipsos تحت عنوان «روندهای جهانی» و «موضوعات روز» با ارائه دادههایی قابلتوجه، این احساسات متضاد نسبت به هوش مصنوعی را در سطح جهانی و ترکیه نمایان میسازند.
بر اساس این تحقیقات که در ۳۰ کشور انجام شدهاند:
- ۷۱٪ از افراد فناوری را ابزار کلیدی در حل مسائل میدانند
- ۵۷٪ معتقدند که پیشرفتهای فناورانه «زندگیشان را خراب کردهاند»
این تضاد، بهویژه در رابطه با هوش مصنوعی، معضل و دوراهی عمیقی را به تصویر میکشد.
نگاهی دوگانه به هوش مصنوعی در ترکیه
دیدگاه مدیرعامل Ipsos ترکیه
سیدار گدیک، مدیرعامل Ipsos ترکیه، این تضاد را چنین تفسیر میکند:
«هوش مصنوعی از یک سو زندگی را آسانتر میکند، از سوی دیگر پرسشهای مهمی درباره اخلاق، حریم خصوصی و اشتغال ایجاد میکند. ما با آگاهی اجتماعیای مواجهیم که میان هیجان و اضطراب در نوسان است.»
افزایش قابلتوجه استفاده از هوش مصنوعی
- در سال ۲۰۲۳، تنها ۱۲٪ از افراد از هوش مصنوعی مولد استفاده کرده بودند.
- این رقم در سال ۲۰۲۵ به ۲۳٪ افزایش یافته است.
برداشتهای اجتماعی از هوش مصنوعی
- نیمی از افراد، هوش مصنوعی را فرصتی میدانند.
- ۴۴٪ همچنان آن را تهدید تلقی میکنند.
- ۶۰٪ (۶ نفر از هر ۱۰ نفر) از تواناییهای بالقوه هوش مصنوعی احساس ترس دارند.
اصطلاحی که هنوز فنی است: «هوش مصنوعی مولد»
آشنایی عمومی با مفاهیم هوش مصنوعی
تحقیق نشان میدهد که در ترکیه:
- ۵۰٪ از افراد با مفهوم کلی هوش مصنوعی آشنا هستند
- اما تنها ۳۲٪ با اصطلاح «هوش مصنوعی مولد» آشنایی دارند.
این فاصله در آگاهی، نشاندهنده آن است که این اصطلاح هنوز به زبان روزمره مردم وارد نشده است.
جغرافیا، احساسات را تعیین میکند
تفاوتهای فرهنگی در نگرش به هوش مصنوعی
بر اساس دادههای جهانی Ipsos، کشورهای مختلف بسته به بافت فرهنگی خود به هوش مصنوعی واکنشهای متفاوتی نشان میدهند:
- در کشورهای آنگلوساکسون (آمریکا، بریتانیا، کانادا)، سطح نگرانی بالاتر از هیجان است.
- در اروپا، رویکردی محتاطانه و متوازن مشاهده میشود.
- کشورهای جنوبشرقی آسیا هیجان بیشتری نسبت به هوش مصنوعی نشان میدهند.
- ژاپن وضعیت خنثی دارد: نه هیجان بالا، نه نگرانی شدید.
- ترکیه در میان کشورهای امیدوار و هیجانزده نسبت به هوش مصنوعی قرار دارد.
کاربران میخواهند منبع محتوا را بدانند
مطالبه برای شفافیت در محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی
با افزایش نقش هوش مصنوعی در تولید محتوا، تقاضا برای شفافیت نیز افزایش یافته است:
- ۷۹٪ از شرکتکنندگان معتقدند که شرکتها باید هنگام استفاده از هوش مصنوعی این موضوع را صراحتاً اعلام کنند
- مردم هنوز تمایل دارند که محتوا توسط انسان نوشته شده باشد
انتظارات از آینده: همزمان با نگرانی و امید
درباره اشتغال چه فکری میشود؟
- اگرچه نگرانیها درباره از دست دادن شغل از ۲۵٪ به ۲۰٪ کاهش یافته است
- اما ۴۲٪ از مردم ترکیه باور دارند که شغل فعلیشان در آیندهای نزدیک توسط هوش مصنوعی انجام خواهد شد
جمعبندی از نگاه سیدار گدیک
سیدار گدیک در تحلیل خود چنین میگوید:
«هم نگرانیم، هم شیفتهایم. از هوش مصنوعی انتظارهای زیادی داریم، اما مطمئن نیستیم این انتظارات مثبت خواهند بود یا منفی. دستکم در کوتاهمدت، بیاعتمادی رایج است اما خواهان دیدن مزایای آن نیز هستیم.»
او ادامه میدهد:
«شاید برای نخستینبار در تاریخ، تولید فکری و فعالیت ذهنی را به ماشینها میسپاریم. ما در نقطه عطفی قرار داریم. آنچه آینده را شکل خواهد داد، نه فقط توانمندی فناوری، بلکه تصمیم انسانها درباره چگونگی استفاده از این قدرت است.»
روششناسی تحقیق
این پژوهش توسط شرکت Ipsos در ۳۰ کشور، از طریق پلتفرم آنلاین Global Advisor و در هند از طریق IndiaBus بین روزهای جمعه ۲۱ مارس تا جمعه ۴ آوریل ۲۰۲۵ انجام شده است.
اطلاعات جمعیتی شرکتکنندگان:
- در هند: افراد بالای ۱۸ سال (۲۲۰۰ نفر؛ ۱۸۰۰ مصاحبه حضوری، ۴۰۰ آنلاین)
- در کانادا، ایرلند، مالزی، آفریقای جنوبی، ترکیه و ایالات متحده: افراد ۱۸ تا ۷۴ ساله
- در تایلند: افراد ۲۰ تا ۷۴ ساله
- در اندونزی و سنگاپور: افراد ۲۱ تا ۷۴ ساله
- در سایر کشورها: افراد ۱۶ تا ۷۴ ساله
حجم نمونه در برخی کشورها:
- ژاپن: حدود ۲۰۰۰ نفر
- استرالیا، بلژیک، برزیل، کانادا، فرانسه، آلمان، بریتانیا، ایتالیا، اسپانیا، آمریکا: حدود ۱۰۰۰ نفر
- ترکیه، کرهجنوبی، سوئیس، سوئد، آفریقای جنوبی، سنگاپور، لهستان، هلند، مکزیک، مالزی، ایرلند، اندونزی، مجارستان، کلمبیا، شیلی، آرژانتین، پرو و تایلند: حدود ۵۰۰ نفر
