فرانچایز در ترکیه

۱ – فرانچایز چیست؟
صاحب‌امتیاز یک برند، تحت شرایط خاصی می‌تواند برای مدیریت و اجرای کسب‌وکار، در ازای پشتیبانی و در ازای قیمت مالی معین، برند خود را در اختیار سرمایه‌گذاران مستقل قرار دهد. به این رابطه تجاری «فرانچایز» گفته می‌شود.
سیستم فرانچایز سه عنصر اساسی دارد:
سیستم فرانچایز تحت‌نظر برند و سیستم واحد فعالیت می‌کند. عملکرد و ساخت بخش‌ها همانند هم هستند و محصول و خدمات واحدی را ارائه می‌دهند.
در سیستم فرانچایز رابطه طولانی‌مدت بوده و بر نظمی اساسی استوار است. فرانچایز برای هر خریدار یک قرارداد طولانی‌مدتی تنظیم و امضا کرده، نماینده را انتخاب می‌کند، محل کار را تأیید کرده و نحوه انجام کار را بیان می‌کند، کارکنان را آموزش داده و اصول اساسی کار را شرح می‌دهد و حمایت‌های لازمه را در این مورد انجام می‌دهد. هم از بعد رضایت مشتری و هم از بعد بازدهی بخش کارفرما همواره فرانچایزی‌ها را مورد ارزیابی قرار داده و امور لازمه را انجام می‌دهد.
فرانچایزی‌ها در قبال خرید برند و خدمات پولی به فرانچایزی پرداخت می‌کنند.
این عناصر هر سه باید کنار هم باشند. فروشندگان غیر که به‌صورت انفرادی فعالیت می‌کنند، افرادی که زیر نظر یک برند واحد کار نمی‌کنند، افرادی که در کارشان سیستم واحدی را به کار نمی‌گیرند، افرادی که کارشان فقط آموزش است و سپس هیچ پیگیری در باره آموزش‌دیده‌هایشان ندارند، افرادی که با قراردادهای بلندمدت کار نمی‌کنند و به هم وصل نیستند و افرادی که در قبال  خدماتشان پول دریافت نمی‌کنند، فرانچایز به شمار نمی‌روند.
۲ – مفاهیم اساسی:
مفاهیم اساسی فرانچایز به زبان انگلیسی است؛ ولی به‌تمامی زبان‌ها ورود کرده است در زبان ترکی هم قبلاً استفاده می‌شد و لی به دلیل عدم چرخش زبان مفاهیمی همانند نمایندگی، شعبه و حق اسم جایگزین این مفهوم شد و که در استفاده از این مفاهیم سودمندی وجود دارد.
فرانچایزر: صاحب زنجیره فرانچایز و کسی که دارای حق‌وحقوق است.
فرانچایزی: سرمایه‌گذاری که برای یک شعبه فرانچایز می‌خرد.
خریدار مستر فرانچایز: سرمایه‌گذاری که برای تمام یک کشور فرانچایز بگیرد و کسی که حق دایر کردن شعبه یا حق ایجاد شعبات را در آن کشور دارد. در انگلیسی نیز از آن تحت عنوان مستر فرانچایز یاد می‌شود.
فرانچایزری منطقه‌ای: شخصی که حق یک فرانچایز را در منطقه بخرد و حق این را دارد که چندین شعبه در یک منطقه را ایجاد کرده و مدیریت کند.
فرانچایزی زیر دست: کارگزاری که از گیرنده فرانچایز منطقه‌ای یک شعبه را گرفته و دایر می‌کند. در انگلیسی نیز از آن تحت عنوان فرانچایزی زیردست یاد می‌شود.
حق ورود به فرانچایز: بهایی است که بعد از بسته‌شدن قرارداد فرانچایز، به‌صورت یکباره و جهت ورود به سیستم که پرداخت می‌شود. در زبان ترکی به اسم حق اسم و حق تابلو شناخته می‌شود برای کسانی که غیر از اسم و تابلو خدماتی ارائه می‌دهند می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد؛ ولی اگر فرانچایزهای که تمامی خدمات را ارائه می‌دهند از این اسامی متواری باشند به‌نوعی حق دارند. در زبان انگلیسی نیز از آن تحت عنوان Royality  و یا Lumb sum fee یاد می‌شود.
حق استفاده از فرانچایز: مبلغی که به‌صورت ماهیانه از درآمد و در طی فعالیت با فرانچایز پرداخته می‌شود.
۳ – خواص روابط فرانچایزی:
از لحاظ روابط تجاری فرانچایز یک ساختمان خاص به شمار می‌رود. طرفین قرارداد کارگزارانی مستقل هستند. مسئولیت‌ها دوطرفه است؛ ولی در حالت حقیقی فرانچایز و برند بیشتر مورد حفاظت واقع می‌شوند. قرارداد بلندمدت و محدود است. کاری که باید صورت پذیرد به‌صورت دقیق در یک دفتر کاری ذکر می‌گردد، فرایند کار تقاضا می‌شود و به ورطه امتحان گذارده می‌شود. خریدار فرانچایز در قبال خدمات، به‌کارگیری برند و حمایت و پشتیبانی برند مداوم مبلغی را برای فرانچایزر پرداخت می‌کند برای سود دوطرفه فرانچایزر همواره خدمات ارائه می‌دهد و از رقابت حفاظت می‌کند چون‌که فرانچایزی تلاش می‌کند و کاری با رقابت ندارد.
روابط دیگر تجاری برای محصولات و خدمات مرتبط به شرح زیر هستند :
نمایندگی: اختیاراتی که جهت فروش محصول داده می‌شود، حفاظت منطقه‌ای در کار نیست و دستورالعمل کاری ارائه داده نمی‌شود.
نماینده فروش صاحب‌اختیار: حفاظت منطقه‌ای را ارائه می‌دهد؛ ولی دخالتی در نحوه فروش نمی‌کند و عموماً ظرفیت فروش مشخصی وجود دارد.
لیسانس تکنولوژیکی: در ارتباط با تولیدات صنعتی ارائه می‌شود و فرانچایز فقط در حیطه خدمات داده می‌شود.
لیسانس اسم، مارک، و شخصیت برند: هنگامی که ارائه می‌شود دستوری مبنی بر تولید محصول خاص ارائه نمی‌شود و خریدار خودش به کاری که می‌خواهد انجام دهد آگاه است.
آژانس: کار فروش را انجام می‌دهد، خدمات را شرکت مادر می‌دهد و فیش صادر می‌کند و آژانس از وی کمیسیون می‌گیرد.
جهت درک بهتر سیستم فرانچایزی کشور ترکیه می‌توان به یک عادت فئودالی اشاره کرد. فرانچایزی را همانند یک داماد برای دختر فرانچایزر باید مورد بررسی قرارداد. در زیر شاخه یک فرانچایز کارکردن که دارای ظرفیت محدودی نیز هست هرکدام از شعبات همانند دخترهای یک پدر دارای ارزش والایی هستند. افراد طالب فرانچایز می‌توانند فقیر، ثروتمند، فعال، تنبل، صادق، عیاش، موفق، ناموفق، جوان، پیر باشند. هر آن‌قدر که پدرها برای شوهردادن دخترانشان دقت به خرج می‌دهند فرانچایزها هم باید همین کار را در حق خریداران بکنند. پدری که بدون رضایت دختر و یا بدون اطلاع از بی‌پولی داماد خود تن به عروسی دخترش بدهد مسئول بدطالعی دخترش هست. 
اگر در انتخاب فرانچایزی خطایی صورت گیرد واحد ضرر می‌کند، فرانچایزی شروع به شکوه و شکایت می‌کند، مشتری هم شاکی می‌شود و درصورتی‌که آن بخش تعطیل شود کسانی که از بیرون نظاره‌گر ماجرا هستند این را تقصیر برند می‌دانند و عموماً در محلی که آن برند تعطیل شده است دیگر آن برند به مدت طولانی نمی‌تواند فعالیتی داشته باشد و عموماً فرانچایز به‌خاطر این که شخصیت خود را از دست ندهد فرانچایز را خودش بازخرید می‌کند، بخش را جمع‌وجور کرده و به آن جان بخشیده و دوباره مجبور به فروش فرانچایز می‌شود. تشبیه به داماد بد این دلیلش این است که اگر دختر بدطالع گردیده و به همراه دختر به خانه برگردد دیگر پشیمانی سودی نخواهد داشت. کسی که امور خانه را به دست بگیرد، دختر را خوشبخت کند و خانواده را گسترش می‌دهد داماد است نه پدر. برای برقراری توازن و تعادل فرانچایز باید از چشم طرف دیگر نیز به قضیه نگاه کرد. اگر برند توجهی نمی‌کند، مغازه اگر کاربری نداشته باشد و اگر مرکز حمایتی نکند، فرانچایزی تمام انتظاراتی که با خرید فرایند فرانچایز را داشته است برآورد نشده می‌بیند و از کار دلسرد می‌شود. 
بازهم اگر به همان مثال باز گردیم دختر پر آرایش باشد ولی نتواند از عهده خانه بر بیاید، بچه به دنیا می‌آورد؛ ولی نمی‌تواند تربیتش کند در نتیجه نظم به هم می‌ریزد و خانواده از هم می‌پاشد. در دنیای کار هم همین است فرانچایزی تابلوی خود را پایین می‌آورد و با برند خودش ادامه می‌دهد و گاهی هم درب مغازه را می‌بندد و مقروض گردیده و متواری می‌شود. درخواست حق ورود به فرانچایز از بیش از حق طبیعی آن همکار اشتباهی است. اگر پدر عروس در شیربها مصر باشد دامادی که دخترش را دوست دارد نمی‌تواند از عهده این هزینه برآمده و پول را متقبل شود در نتیجه دخترش را آدم پول‌دار می‌ستاند. به‌جای اینکه خانم خانه باشد کلفت خانه می‌شود و همانند کلفت کار می‌کند. در دنیای کار نیز اگر فرانچایزر سرمایه‌گذاری را معقول در نظر بگیرد و پشتیبانی هم بکند احتمال اینکه شخص مناسبی را برای دادن فرانچایز انتخاب کند بالا می‌رود. اگر سرمایه‌گذاری را بالاتر اعلام کرده و حق ورود را بالاتر بگیرد و تند برخورد کند در نتیجه کسی فرانچایزش را می‌خرد که بی‌حساب کتاب خرج می‌کند و ایشان هم در بیشتر مواقع به کار دیگری مشغول هستند در نهایت آن بخش سود نمی‌کند و همه باهم داستان را می‌بازند.
متوجه تمییز جنسیتی بین و زن و مرد و مثال سیستم فئودالی هستم و حتی متوجه این نکته هستم که وظایف زن و مرد را نادیده گرفتم؛ ولی این مثال فقط برای درک بهتر فرانچایز بود. موفقیت یک برند و فرانچایز بسته به‌دقت در انتخاب افرادی است که می‌خواهند این کار را انجام دهند. در ابتدای امر اگر طماع باشد و پول را دریافت نماید و کار را به کسی بسپارد که از عهده کار نتواند برآید در واقع دعوت‌نامه‌ای برای فلاکت فرستاده است. اما کسی که این تجربه را نداشته باشد نمی‌تواند موضوع درک کند و فکر می‌کند با فروش فرانچایز درآمد کسب می‌کند درحالی‌که نمی‌داند که آینده‌اش را می‌فروشد. اگر فروشنده فرانچایز هر شعبه‌ای را که باز می‌شود را همانند دخترش ببیند و سال‌ها بر روی آن تلاش و سرمایه‌گذاری کند و  فرانچایزی را همانند داماد ببیند درصد موفقیتش بسیار بالا می‌رود.