بررسی سند پارلمان اروپا درباره ترکیه
پارلمان اروپا در گزارشی ۲۷ صفحه‌ای که توسط ناچو سانچز آمور، گزارشگر ویژه ترکیه تنظیم شده است، خواستار افزایش ظرفیت صدور ویزای شنگن برای شهروندان ترکیه شد. در این سند تأکید شده است که برای تحقق آزادی ویزا، نیاز به اقدام از سوی دولت ترکیه در آنکارا وجود دارد.
این سند قرار است امروز (۶ می) در پارلمان اروپا بررسی شود و فردا (۷ می) به رأی گذاشته شود تا به نسخه نهایی تبدیل گردد.
ادامه تماس‌های ترکیه با اتحادیه اروپا
اگرچه ترکیه همچنان در حال انجام تماس‌های دوجانبه با کشورهای عضو اتحادیه اروپا به‌منظور حل مشکل ویزا است، اما هنوز این تلاش‌ها تأثیر محسوسی در میدان نداشته‌اند.
واکنش به مشکلات روادید در گزارش پارلمان اروپا
پارلمان اروپا در گزارش خود که بر پایه گزارش سالانه کمیسیون اروپا درباره وضعیت کشورهای غیرعضو (گزارش پیشرفت سابق) تهیه شده است، به موضوع ویزا نیز پرداخته است.
به گزارش بی‌بی‌سی ترکی به قلم گوان اوزالپ، این گزارش اشاره می‌کند که شهروندان ترکیه در روند درخواست ویزای شنگن به دلیل «افزایش محسوس تقاضا و نگرانی از سوءاستفاده از سیستم» با مشکلاتی مواجه می‌شوند، و از این بابت «ابراز تأسف» شده است.
زمان‌بندی بررسی و تصویب سند
این سند ۲۷ صفحه‌ای در مرکز پارلمان اروپا در استراسبورگ در روز ۶ می بررسی و در ۷ می رأی‌گیری خواهد شد تا نهایی شود.
تأکید بر اراده سیاسی برای بهبود روند صدور ویزا
در این گزارش، به وجود اراده سیاسی برای بهبود دسترسی به ویزا اشاره شده و از هر دو طرف خواسته شده است که برای رفع موانع فنی و اداری باقی‌مانده، تلاش بیشتری داشته باشند.
پارلمان اروپا در بخشی از این سند از کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواسته است تا «منابع اختصاص‌یافته به این حوزه را افزایش دهند».
افزایش درخواست‌های پناهندگی از سوی شهروندان ترکیه
بر اساس داده‌های اتحادیه اروپا:
آمار ویزا در سال ۲۰۲۲
- ۷۷۸٬۴۰۹ درخواست ویزای شنگن از ترکیه ثبت شد
- ۶۴۵٬۸۴۲ مورد با پاسخ مثبت روبرو شدند، که از این تعداد ۵۰۴٬۲۲۰ مورد ویزای چندبار ورود بودند
- نرخ رد درخواست: ۱۵٫۷٪
آمار ویزا در سال ۲۰۲۳
- ۱٬۰۵۵٬۸۸۵ درخواست ویزا ثبت شد
- ۸۶۷٬۶۴۶ مورد با پاسخ مثبت همراه بود، که ۶۱۲٬۸۴۱ مورد ویزای چندبار ورود بودند
- نرخ رد درخواست: ۱۶٫۱٪
نگرانی از سوءاستفاده از ویزا
نگرانی‌هایی که در سند پارلمان اروپا هم به آن اشاره شده، بر پایه برخی داده‌ها است. یک مقام اتحادیه اروپا به بی‌بی‌سی گفته است که در سال ۲۰۲۳، ۱۰۳٬۰۰۰ شهروند ترکیه که با ویزای شنگن به‌صورت قانونی وارد اروپا شدند، بعداً درخواست پناهندگی ثبت کردند.
این مقام افزوده است که شمار شهروندان ترک که پس از ورود به منطقه شنگن، از آن خارج نشده‌اند نیز قابل توجه است.
واکنش‌ها به محدودیت‌های ویزایی
در رسانه‌های ترکیه، موضوع محدودیت‌های دسترسی به ویزای شنگن به‌طور گسترده‌ای مطرح شده است. اخیراً ادعاهایی مبنی بر اینکه «برخی کشورها در حال بستن درهای ویزا به روی شهروندان ترکیه هستند» در اخبار دیده شده‌اند.
پاسخ نمایندگی اتحادیه اروپا در ترکیه
در بیانیه‌ای کتبی که در دوم می از سوی نمایندگی اتحادیه اروپا در ترکیه منتشر شد، این ادعاها رد شده‌اند. در این بیانیه آمده است:
«در واقع، کنسولگری‌های شنگن در حال رسیدگی به تعداد بی‌سابقه‌ای از درخواست‌های ویزا هستند که حتی فراتر از ارقام پیش از همه‌گیری کرونا است.»
انتظار برای اقدام ترکیه در زمینه ویزای بدون روادید
حمایت پارلمان اروپا از تسهیلات ویزا
پارلمان اروپا در سند خود حمایت خود از اقدامات تسهیل‌کننده در حوزه ویزا را اعلام کرده، به‌ویژه برای فعالیت‌های تجاری و برنامه تبادل دانشجو اراسموس.
اما هنوز خبری از آزادی کامل ویزا نیست
با این حال، پارلمان اروپا همچون سایر نهادهای اتحادیه اروپا، بر این باور است که گام بعدی برای تحقق آزادی ویزا باید از سوی دولت ترکیه برداشته شود.
در گزارش آمده است:
«پارلمان اروپا از اینکه ترکیه هیچ پیشرفتی در مسیر تحقق معیارهای لازم برای ویزای بدون روادید نداشته، عمیقاً ابراز تأسف می‌کند؛ مقامات ترکیه باید در حین هم‌راستا شدن با سیاست ویزای اتحادیه، به‌محض برآورده ساختن شش معیار باقی‌مانده، روند آزادی ویزا را بدون تبعیض برای همه کشورهای عضو آغاز کنند.»
کدام معیارها هنوز برآورده نشده‌اند؟
از میان ۷۲ معیار مورد نیاز برای تحقق آزادی ویزا، هنوز شش مورد باقی مانده است:
شش معیار باقی‌مانده
- اصلاح قانون مبارزه با تروریسم
- امضای توافق همکاری عملیاتی با پلیس اتحادیه اروپا (Europol)
- اجرای پیشنهادات گروه کشورهای ضدفساد شورای اروپا (GRECO)
- تطبیق قوانین مربوط به داده‌های شخصی با استانداردهای اروپایی
- همکاری قضایی با همه کشورهای عضو اتحادیه در مسائل مربوط به جرم و جنایت
- اجرای کامل توافق‌نامه بازپس‌گیری (GKA) برای بازگرداندن مهاجران غیرقانونی
موضوعات دیگر در سند پارلمان اروپا
وضعیت حقوق بشر و دموکراسی در ترکیه
در این سند، فقط موضوع ویزا مطرح نشده است. گزارش به همه تحولات مربوط به روند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا پرداخته و تمرکز ویژه‌ای بر حقوق بشر، دموکراسی و حاکمیت قانون دارد.
بخش عمده‌ای از این انتقادات، در سال‌های گذشته نیز مطرح شده‌اند.
تأکید بر عدم امکان بازگشت به مذاکرات در شرایط فعلی
در گزارش آمده است که معیارهای عضویت در اتحادیه اروپا قطعی هستند و جای بحث ندارند. با توجه به شرایط فعلی، ازسرگیری روند مذاکرات عضویت ممکن نیست.
با این حال، از تلاش برای ایجاد همکاری استراتژیک، پویا و نزدیک‌تر میان ترکیه و اتحادیه اروپا حمایت شده است.
جمله کلیدی در پایان سند
«در روند عضویت، هیچ مسیر میان‌بری وجود ندارد و برای فرار از بحث درباره اصول دموکراتیک که در بطن این روند قرار دارند، هیچ استدلالی قابل قبول نیست.»
